ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా

నేటి కవిత ( అధిక్షేప ప్రేమ లీల ) -1
ప్రాంజలి ప్రభ 
రచయత: మల్లాప్రగడ రామకృష్ణ 
ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా 

1 . దీనశరణ్య మహాను భావా - శోభన కీర్తి  శుభాల భావా
     రాజ్యసునేత్ర సుమాల భావా - శ్రీకర పాద  విహార  భావా
      కౌస్తుభ వక్ష అకార భావా - విశ్వాస సేన విశాల భావా
     యోగసునంద సమాన భావా  -  శ్రీ విద్య విధాత విలోల భావా

  .    సద్గుణ సోమా 
        యదుకుల సార్వభౌమా
       శ్రీ లక్ష్మి కూడి స్వర్గధామా
       ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా
                           --((**))--

2   నీ నామంబుతో కష్టాల నుండి  గట్టెక్కే  ప్రహ్లాదుడను కాను   .
     నీ ధ్యానంబుతో పిల్లాడి వల్లే ఉన్నట్టి  ద్రువుడను కాను
     నీ పవలింపునే మోసేటి  సర్పరాజైన భుజంగాన్ని కాను 
     నీ నిత్యారూపాన్ని వీక్షించే వేయి కళ్ళున్నా ఇంద్రుంన్ని  కాను
     
       సద్గుణ సోమా 
       యదుకుల సార్వభౌమా
       హ్రదయానంద  రమా 
       ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా
                         --((**))--




3. కోటి ప్రభలతో కొండంత వెల్గు - పరులు చూసిన కానరాని వెల్గు
    గురుకృపచే కాక గుర్తెరుంగని వెల్గు - అమృత్ మహిమచే వ్యాపించె వెల్గు
    విధ్యుత్ లతల పరివేష్టిత వెల్గు - ఘననీల కాంతుల గ్రక్కు వెల్గు
    ప్రణవ నాదములు గల్గిన వెల్గు  మౌనులెన్నగ రమ్యమైన వెల్గు

    ఆది మధ్యంతర రహితమైన వెల్గు
    ఆత్మనే కదిలించు పరమాత్మ వెల్గు
    హృదయానంద పరమానంద వెల్గు
    ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా
                               --((**))--

4.  వేదంబులు నీవె, వేదాంగములు నీవె - జాలరులు నీవె, భూజాములు నీవె
     క్రతువులు నీవె, పర్వతములు నీవె  - మంచువు నీవె, నదులు నీవె 
     కనకాద్రి నీవె, యాకాశంబు నీవె - తరువులు నీవె,  అగ్ని నీవె
     అనురూపము నీవె, అవనీతలము నీవె  - బ్రహ్మము నీవె, గోపతియు నీవె

     నిన్ను గొల్చుటకు నేనెంత
     అణువులో అణువంత
     హృదయానంద సుమంత
     ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా
                    --((**))--




5. బ్రహ్మవేద మందించిన వెల్గు - నాదాంత సీమల నడచు వెల్గు
    సాదు జనానంద పరిపూర్ణ వెల్గు - బోధకు నిలయమై పరిపూర్ణ వెల్గు
    సుషమ్న నాలంబున  జొచ్చు వెల్గు - ఆది మధ్యాంతర ప్రేమ వెల్గు
    చూడు జూడగా మహాశోభితంబగు వెల్గు  -  నఖిలజగంబుల నిండు వెల్గు

    మేరుశిఖరంబు వెల్గు
    మోహావేశంబు పెంచు వెల్గు
    మేను పులక రించే వెల్గు
    ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా
                        --((**))--

6. వేదాంత సూక్తులు విని కొన్ని తెల్పినంత మాత్రాన రాజయోగి కాడు 
     కుండంత కళ్ళు త్రాగి  తెలియక వాగినంత మాత్రాన శాస్త్రవేక్త కాడు
     ప్రధాని అయినంత మాత్రానా ఎప్పటికి అసలు గుణాన్ని మార్చలేడు 
     పరస్త్రీ వెంట తిరిగి నంతమాత్రాన భార్యని చూడనివాడు బద్ధుడు కాడు

     ఎంత చదివిన గుణహీనుడెచ్చు గాడు 
     సింహము జయించె నంత బలుడుకాడు 
     నమ్మ పల్కువాడు బుద్ధిమంతుడు కాడు
     ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా
                           --((**))--

7.   దండ కమండల దారులై కాషాయమ్ములు ధరించిన బోధకు ముక్తి రాదు
      విభూతి పూసి, పులిచర్మము ధరించి ముక్కుమూసి మౌనానికి ముక్తి రాదు   
      సంసారిగా ఉన్న, సన్యాసిగా ఉన్న గుణాలు సరిగా లేకున్నా  ముక్తి రాదు
      పుణ్యక్షేత్రాలు తిరిగి, దాన ధర్మాలు చేసిన అహంకారం ఉంటె ముక్తి రాదు

      గురు వాక్యాలు ఆచరించి
      తల్లి తండ్రులను గౌరవించి
      భక్తితో దయచూపితే ముక్తి వచ్చు
      ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా
                              --((**))--

8.   ప్రజల దారిద్రం తొలగించేది హరి భక్తే వజ్రాయుధంబు
      అజ్ణాణమనే అంధకారం తొలగించేది నీ భానూదయంబు
      దుర్భుద్ధి మాపి ధర్మబుద్ధి పెంచేది నీ సేవ దావానలంబు
      నిత్య  అమృత తత్వం ఇచ్చేది నీ స్మరణ దివ్యౌషధంబు

      వెన్న ఉన్న నేతిని వెతికినట్లు
      భార్య ఉన్న పరస్త్రీ కోరినట్లు
      పర దేవతను ప్రార్ధించి నట్లు
      ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా

9.   మధ్యపానముతో మత్తెక్కిన వేళ - బడాలికతో నడిచొచ్చిన వేళ

      సుఖముకొరకు వెహ్ ఉండిన వేళ -  ఒప్పు తప్పని వాదించిన వేళ 

     ఒంటరిగా చీకతింటే ఉండిన వేళ - నాలుకతో పవళించు వేళ 

     దొర మనసున దిగులు ఉన్న వేళ -  భక్తి గన్నట్టి విరక్తి వేళ

     ఆశా భావం సలక్షణ మగు

     లాభ్య భావము కనుమరుగు

     వెన్నెలలా ప్రవర్తిస్తే శక్తి కలుగు

     ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా

10  సౌందర్య మతి దృఢ శక్తి విలాసంబు - సంగీత్ సాహిత్య మతి రసికత సౌఖ్యంబు   

      అగ్రజన్మ మతి ఆదరణ వాసంబు -  యుక్త వయసు మతి నననుభవించు నేర్పు0బు

      సంపన్నత మతి  బంధు సంరక్షణంబు -  అనుకూల సతి నిత్య మానసంబు   

      సౌందర్య  మతి దృఢ శక్తి విలాసంబు -  నిష్ఠ జ్ఞానము నీ పద ద్యాసంబు

      ఇన్నియుకలిగి వర్తించు చున్న నరుడు

      భూతాల స్వరమును  పొందు చుండు

      ఇది అక్షర సత్యమని  నమ్మి యుండు

      ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా
                                   --((**))--

11  తండ్రి ఓర్వలేని వాడైన - తల్లి మోహంబు గల మూగదైన
      అల్లుడు రాక్షుసుడైన  - కూతురు పెను రంకు బోతైన   .
      కొడుకు తస్కరుడైన  -  ఎవరికి వారు సంపాదన పరులైన
      విధిన బడ్డ చెడ్డ చెల్లెలైన - తమ్ముడు పిచ్చివాడైన 
   
      నరుని బేధంబు వర్ణించుట ఎవరి తరము కాదు
      కాలం ఎదురెగి మనస్సును ఓదార్చుట సరి కాదు
      అందరూ మారలేక పొతే  సన్యసించుట మేలు
      ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా
                                   --(())__ 12 . పూట కూలమ్మకు పుణ్యమేల - వజ్రపు గమ్ము ఆరవ చెవుల కేల   
       గ్రుడ్డి తరుణికి గొప్ప యుద్ధమేల - కుంటి కాలుకి గొప్ప నాట్యమేల
       ఊరబంతులకు పన్నీరు లేల - చెవిటివాని ముందు వీణపాట లేల         
       ఊరు తొత్తుకు విటుండుండ నేల - నాయకుని నమ్మి మోసపొవు టేల
       
        మతి చెడకొట్టే రండకు  గుర్తింపులేల
        కాలంలో మార్చుట ఎవ్వరి తరం కాదు ఏల   
        నమ్మి మోసపోక ఉండుట ఏల   
        ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా  

13  లక్ష్మీ పతికి నేస్త మైనప్పటికీ - శివుడు బిచ్చమెత్త వలసి వచ్చే .
      పువ్వు మక రందాన్ని ఇచ్చి నప్పటికీ  -  తుమ్మెద బువ్వులవెంట పడవలసి వచ్చే 
      పాల సముద్రములో చేరి నప్పటికీ - నత్తగుళ్ల తిండికి తిప్పలు పడవలసి వచ్చే
      రాజ్యాన్ని ఏలిన రాజైనప్పటికీ - భార్య కోరిక తీర్చుటకు కష్టపడవలసి వచ్చే
   
      స్నేహ సంతృప్తిని చెప్పలేక - పొందిన మకరందానితో తృప్తి పడలేక
      అనువుగాని చోట ఆహారం పొందలేక - ఎంత ధనమున్న తిండి తినలేక
      ఒకరి మేలుచూసి నేడ్వగ రాదు  -  ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా   

14 . అల్పుని తెచ్చి అధికున్ని చేసిన - కుక్క బుద్ది ఎప్పటికి మారదు
       మగవానికి చలి ఉందని గంబలి కప్పిన  -  పడతి పొందు బుద్ది మారదు
       గుబ్బలు అదేపనిగా  పడతి ఊపిన -  చనువు చేసి చంక చేర బుద్ది మారదు 
       బలముందని సరసం చేయదలచిన  -  మంత్రిగా మారిన వెనక బుద్ధి మారదు
     
       కనుక నేచెప్పునది బుద్ధి ఎరిగి ప్రవర్తించు
        లేదా బుద్ధి మరచి దేశంలో సంకెహ్రించుఁ
        లేదా అల్పుని అధికారానికి నమస్కరించు
        -  ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా 

                               --((**))-

15 . అల్పుడు చెప్పిన పలుకు అధికముగా నుండు 
 -  గొద్ది తొత్తుల పొందు రద్ది కీడ్చు చుండు

    స్త్రీ చెప్పిన మాట వేదమనిపించు చుండు 
 -  ముద్దు చేసిన కుక్క మూతి నాకు చుండు

     బంధువులు వచ్చిన కొంప నాశనమగుచుండు
 - బలుపుతో సరసం ప్రాణహాని కలుగు చుండు

    దుష్టుడు మంత్రిగాఉంటె మంచి బుద్దిమారుచుండు
 - చనువిస్తే ఎవడైనా చంక నెక్కుచుండు     

     కనుక ఎల్లరు జాగా రూకత ముఖ్యం
     ఆశకు పోక ఉంటె అదే సౌఖ్యం
     అందరితో మంచిగా ఉంటె అదే లౌఖ్యం
     ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా

             
                    --((**))--

16  యజమాని మందు వాడైన తాగొద్దని చెప్పు
  -  అమ్మువాన్ని ఇవ్వ వద్దని చెప్పు   

      మనిషికి పక్షులకు తాగుపోతని చెప్పు
 -  మానక పోతే  తలతిప్పి మౌనభాష చెప్పు

      చెవిలో  కలియుట కష్టమని మొరిగి చెప్పు
 -  మానక పోతే నమ్మిన వకీలుకు చెప్పు

      వైద్యుని వద్దకు పోయి చూపించి మరీ చెప్పు
 -  మారకపోతే నీవు కూడా తాగటమే ఒప్పు

     మార్చటానికి ప్రయత్నాలు అనేకం
     మగువమార్చే ప్రయత్నమే మమేకం
     స్థల, స్నేహ మార్పిడి తెస్తే వివేకం 

     ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా

17. లోన రోగమున్న వాడికి పైన హుషారు మెండు - కళ్ల పసిండికి గాంతి మెండు 
      నేర రంకులాడికి  నిష్ఠ  మెండు - పాలు పిండిని  గొడ్డు బఱ్ఱె కీతలు మెండు
      ఆత్మ గానని యోగి కద్వైతములు మెండు -  గెలవని రాజుకు కోతలు మెండు   
      తత్తర పాటుకు తలతిప్పుట మెండు -  వంచిచు దానికి భర్తపై వలపు మెండు

      వండ లేనమ్మకు వగపులు మెండు
      కూటికియ్యని విటకాని కోర్క మెండు
      మాహాకమ్మకు మనసున మరులు మెండు
      ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా

18. ఆలి ఆశ తీర్చుటకు తలవంచి బ్రతిమాలుకొను వాని బ్రతుకు రోత 
      నర్తనాంగనల వెనుక చేరి తాళముల్ వాయించు వాని జీవనము రోత
      వ్యభిచరించు వారవనిత గర్భమ్మున పురుషత్వము వహించు పుట్టురోత
      కుటుంబానికి సరిపడు సంపాదన లేని  మనుజుని బతుకు నడక రోత 
 
      సంగీత సాహిత్యాల విలువ లేని రోత
      కృతులు రచించిన కవుల గీత రోత
      మదనుని మానసము నిత్యము రోత 

      ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా



19. అల్ప విద్వాన్సుడు నాక్షేపణకు పెద్ద - మూర్ఖచిత్తుడు కోపమునకు పెద్ద
      పెట్టనేరని రండ పెక్కు నీతులు బెద్ద -  గొడ్రాలి పెళ్ళానికి  గొంతు పెద్ద 
      డబ్బురాని వకీలుకు దంబంబు పెద్ద - రిక్తుని మనస్సుకు కోరికలు పెద్ద
      వెలయు నాబోతుకు కండలు పెద్ద -  మధ్య వైష్ణువులకు నామములు పెద్ద

      అప్పు ఇచ్చి వద్దన్న వాడు అందరిలో పెద్ద
      ఆలస్యముగా వచ్చువాడు అందరిలో పెద్ద
      ఆదమరవక అందరితో సహకారించేవాడే పెద్ద
      ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా

20. నమ్ముకున్న వాడికి శాలువా లిస్తి -  చాకలి గంజికి జారీ కోకలిస్తి     
      కడియాల కుమ్మర కంకికి దర్శిస్తి -  పోగులు పొలంగికి పోగులిస్తి
      వంట మనిషికి దుప్పట్లు  దర్శిస్తి -  దాని తల్లికి నూరు ధార పోస్తి
      దాస రచ్చికి దేవతార్చన లమ్మిస్తి -  గుర్రాన్ని ఉప్పర కొండ కిస్తి 

      చేయు తప్పులు బయట పడకుండా
      నమ్మ పలికి  అపాత్ర దానము చేసి
       చెప్పు కొందురు సిగ్గు విడిచి
       ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా
                          --((**))--

21. ఎనుబోతు వానకు జంకున ఎంతైనా 
      - వెల హెచ్చు గల ప్రేమ్ వెఱచు గాక
      
       కండలున్న కుస్తీకి జంకున ఎంతైనా
        -  పిన్న బాలుడు మతి వెఱచు గాక
      
       గుడిసైన పెనుగాలికి జంకి ఎగురునా 
        -  విరగ గాచిన మ్రాను  వెఱచు గాక
      
       రంకు పెళ్ళాం బజారు రచ్చకు వెరచునా
         -  వీర ప్రతివ్రత వెఱచు గాక

      నాయకుల మాటలకు ప్రజలు జంకున ఎంతైనా
      కొడుక్కి పదవి ఇవ్వకుండా మణ్డత్రి ఉండునా ఎంతైనా
      నోటి తిట్లకు వెఱచును ఎవ్వరైనా
      ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా

22.  స్నాన సంధ్యాద్యనుష్ఠాన సంపన్నత, 
       -  శుభలక్షణంబుల సూక్ష్మబుద్ది నమ్రత  
      
       ఘనా వివేక విక్రమ బాంధవ్య వినమ్రత, 
         - మర్మ విలాసంబు మానుషంబు మమత
      
       సరస సాహసందొకవేళ వాచాలత , 
        -విద్యా విచక్షణ విప్రపూజ,ధర్మబోధ  ప్రేరిత  
      
       వితరణగుణము భూపతియందు భక్తి తత్పరత, 
           -నేర్పుతో గాభీర్యము పరోపకారచింత 

      కనుముక్కు తీరు చక్కగా ఉండి    
      సూక్ష్మా సూక్ష్మాలను గ్రహించి ఉండి 
      కీర్తి సౌఖ్యము సకల విజయ సిరితో ఉండి 
      ధర్మపత్నిగా ఉన్న వానికి నిత్యశోభ 
      ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా




  23.   కన్నె నిచ్చిన వాణ్ని, అప్పు ఇచ్చిన వాణ్ని 
           -  సొంపుగా నింపుగా చూడవలయు
          
           అన్నమిచ్చిన వాణ్ని, నాదరించిన వాణ్ని, 
            - దాతగా తండ్రిగా దలఁప వలయు     
          
           విద్యనేర్పిన  వాణ్ని, వెరపు దీర్చిన వాణ్ని, 
           - గురువుగా హరునిగా నెరుగవలయు 
          
           కొలువు గాచిన వాణ్ని గూర్మి చూపిన వాణ్ని, 
            -  సుతునిగా హితునిగా చూడవలయు  

          ఇట్టి వారిపై ప్రేమ చూపక 
          మనోనిబ్బర మనోనిటి నాననుసరించి  
          కసరు పుట్టిన మనుజుండు గనఁడు కీర్తి
          ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా 


                                  --((**))--

24.    కనుముక్కు తీరు చక్కని కాంతి ఉన్న
           - ఆకర్షణలు మెండు   
         
         కాని సుభ లక్షనమ్ములు 
             - వారి వారి గుణములు బట్టే ఉండు  
        
         ఘనత, వివేక విక్రమములు,
            - ఆరోగ్యమును బట్టి ఉండు 
         
          కాని పలుకు బంగారమని పించకపోతే
              -కష్టములు మెండు 

         మర్మ విలాసంబులు, బుద్ధి మానవుని
              - ఆరోగ్యానికి మెండు 
         
          కాని  మితిమీరిన ఆశలు, అలవాట్లువల్ల
                - కష్టములుండు 

        సహసవాచాలత, సాహసము,
              - సంస్కారములు మెండు 
        
          కాని విద్యాదానం, వితరణ గుణము లేక
               -  కష్టములుండు   
   
        భయ భక్తి - నీతి నేర్చు చుండు 
        గాంభీర శక్తి  - నీ నేర్పుతో బలముండు
        కీర్తి సౌఖ్యము - నీ సిరితో ముడి పడు ఉండు 
        గలుగుచుండు -  దోషము ల్దొలగుచుండు
        ఇది వేణు గోపాల ప్రేమ సుమా 

    

 .
25.  ధనముంది దానము చేయని లోభి
        - దేబెను బెల్లున తిట్ట వలయు

       
        దిట్టి నప్పుడే తెలిసి భేదము నొంది
         -  ఇంద్రుడైనను బిచ్చమెత్తవలయు
       
       కలకొద్ధి లోపల  కరుణతో మన్నించి 
         -  ఇచ్చిన వారిని దీవించ వలయు       
      
       దీవించుట వల్ల దీర్గాయువు పొంది 
        -  అట్టివానిని అందలమెక్కించ వలయు 

      ధనముందని ఖర్చు చేస్తే - గుణాన్ని తేలేరు     
      బలముందని దౌర్జన్యం చేస్తే - ఓర్పును తేలేరు 
      మనసుందని  దానం చేస్తే - ప్రేమను తేలేరు 
      ఇది వేణు గోపాల మహిమ సుమా 

                                      --((**))--

26.  పెళ్లి సందడిలో జాతర్లు   
        -  పంతాలు పట్టింపులతో విసుర్లు 
        
        కట్నకానుకలతో కసుర్లు 
          -  పిల్ల పాపలతో నవ్వుల్లో ఏడుపుళ్లు 
        
        పండితుల వేదాల ముచ్చట్లు 
        - ఎరువుతెచ్చి నగలేసుకున్న చప్పట్లు 
        
         ఉన్నవి లేనివి తెలిపేవారు కబుర్లు 
           -  కురులు విప్పి ఎగసెకలతో సొగసుకార్లు 

        అట్టివాడు ఇట్టివాడు తెలుసుకొనేది మానవుడు 
       తెలుసుకో లేనివాడు నిత్యకోపము తెచ్చు దానవుడు 
       ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా 




27.  వ్యాపారి అత్యంత క్షామము కోరు
         - ధనాది పాటి ఇంకా ధనము కోరు 
       
        నక్క చనిపోయిన శవము కోరు
          -  కుజనుడౌ వైధ్యున్డు ప్రజలకు రోగము కోరు 
       
        సామాన్య విపరుండు చావు కోరు
          -  వ్యభిచారి వాటాల మనసు కోరు 

       రాఁబోతుపేదల యశము గోరుఁ 
           - నానాయకుడు ప్రజల బలహీనత కోరు 

       పెదవికైనా  ప్రధాన మంత్రికైనా 
       దేవభూసురుల వృత్తి తీయగోరు  
       బ్రతకనేర్చిన వారు ప్రేమ కోరు 
       ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా 

                            --((**))--

28.  పటికబెల్లంతో పానకం చేసి 
       -  ముష్టిచెట్టుకు పోసి పెంచిన తీపి పుట్టదు   
       
       పాలమున్నిటి లోపల ముంచిన 
        -  కాకి రెక్కకు తెల్లని వర్ణము పుట్టదు     
       
       వెదురు బద్దలు వేసి కట్టిన
          - కుక్క తోక వంకర ఏ పరిస్థితిలో పోదు   
       
        ఎన్ని నీతి కధలు వినిపించిన
         - దుర్మార్గుని గుణము ఎప్పటికి మారదు

       మంచిమాటల నెంత బోధించి చెప్పగ
       మడియరండకు విగుణంబు విడువబోదు
       పన్నీరు గంధంబు పట్టించి విసిరినఁ, 
       దేలుకొండి విషము తీయఁబోదు
       ఇది వేణు గోపాల ప్రేమ సుమా 

29. మనుష్యుల మధ్య భేదంబులు తెలియక
        - గోల చేస్తూ  గడిపితి కొన్ని నాళ్ళు
      
      పర స్త్రీలను కాసపడి పాప మెరుగక
        - కొమరు ప్రాయంబున గొన్ని నాళ్ళు
      
       ఉదర పోషణకు  విద్య నాశించక
         -  పరులను విమర్శిస్తూ  గొన్ని నాళ్ళు 
      
      ఘోరమైన సంసారం సాగరమును ఈదలేక
        - పరులను బాధిస్తూ గొన్ని నాళ్ళు

     జన్మమెత్తుట మొదలు నీ సరణిఁ గడచె
     నెటులు గృపఁ జూచెదో గతంబెంచఁబోకు
     నా తప్పులు నీకు తెలియ పరచి గడిచె
     నీ కృపకు వేచి ఉన్నా  గతంబెంచఁబోకు
     ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా
                             --((**))--


30. గిరి మోసే బరువును గాడిదపై ఉంచితే 
      - మొయినా పారవేసి కూయు గాక

     చిలుక పంజరమ్ములో గూబ ఉంచితే 
      - పలుకునా భయపెట్టి అలుగు గాక 
  
     శునకమును సింహాసనంపై ఉంచితే 
     - కూర్చుండునా తోళ్లను కొరుకు గాక

     ధర్మకార్యములకు ధనమును ఉంచితే
      - పంచునా తన్నుకొని చచ్చు గాక

     చెడి బ్రతికినట్టి శుంఠను జేర్చుకొనిన
     వాఁడు చెడు నుంచుకొన్న భూపతియుఁ జెడును
     వ్యభిచరించు చున్న స్త్రీలను చేర్చుకొనిన
     వారి చెడును పంచుకున్న కుల స్త్రీలు జెడును
     ఇది వేణు గోపాల ప్రేమ సుమా




౩1.  పవలింపుపై నల్లులు ఒకవైపు
        -  మరోవైపు మగని గుర్కే గుర్క
       
       పంఖా శబ్ద ఘోష మరో వైపు 
        -   మాకు ఏల నిద్ర పట్టుట లేదు హరీ
       
       సముద్ర ఘోష ఒక వైపు
         - మరోవైపు ఆదిశేషుని బుస బుస
       
       చరణాల వద్ద అమ్మవారు ఉండగా 
        -  ఘోష, బుస లమధ్య నిద్ద్రేల పట్టు హరీ 

       కాయ కష్టం చేసిన వారికి నిద్ర పట్టు
       ఆలోచనలు ఉన్న వారికి ఎలా నిద్రపట్టు
       ఇది వేణు గోపాల ప్రేమ సుమా
                      
                            --((**))--

 32 . డబ్బుందని భందువులను చేరదీసామ్ 
          - కిల్లి కజ్జాలతో  తంపులు పెట్టె లోకమ్
      
        శ్రీ పురుషుల మధ్య బేధాలు సృష్టిస్తున్న లోకమ్
           -  మమ్ము కాపాడుట ఎవరితరమ్   
       
         పగవాని సోదరుడని చేరదీసావ్
          - పగ వాన్ని సంహరించి పట్టం కట్టావ్
       
         సొంత భార్యనే అగ్నిపరీక్ష చేసావ్
         -  నీ మహిమలు తెలుసు కోవటం ఎవరి తరమ్ 

       నిగ్రహశక్తి ఉంటే మనస్సుకు శాంతి
       అనుమానం తీర్చుకుంటే మరో శాంతి
       ఇది వేణు గోపాల ప్రేమ సుమా 

33 .పఠించు వేళ, పాఠము చెప్పు వేళ 
      - దున్నపోతులా ర్యాంక్ ఏల 

       సభ నడుపు వేళ, మంత్రం జపించు వేళ
      - కొంటె వారి గోళాలు ఏల 

      ధనము దాచు వేళ, ధనము పంచు వేళ
    - ఆశగా చూసి అరుపు ఏల         

     బిరుదు పొందు వేళ, ఘనంగా గౌరవించు వేళ 
    - కుక్క బుద్ధి చూపు ఏల 
  
పండితుడికైనా, పామరుడికైనా సమయము కానీ వేళ 
అనువుగాని చోట, అధికులున్న చోట బుద్ది మారు వేళ
జనులను చెరచును నొక్కక్క పాపి నరుడు 
ఇది వేణు గోపాల ప్రేమ సుమా

--((*))--   

34.  ఆవు అరవంగ గోసి వండుకు తిను 
       - వారు     భాగ్యవంతులైరి
       మానాభి మానములు లేకుండా తిను
        - వారు గౌరవధాములైరి 
       అక్షరం లేకుండా వర్ణ సంకరులతో తిను 
        - వారు విద్వాన్సులైరి 
      ధనం కోసం రోజు కోకడితో తిరిగి కలసి తిను 
       - వారు పతివ్రతలైరి       

ఆహ హా కలియుగ ధర్మము ఏమని చెప్పవచ్చు 
ఊరక ఉండక మన:శాంతి కోసం ఎలా బ్రతకవచ్చు   
చదివిన వారికన్నా చాకలి మేలన్నట్లు బ్రతకవచ్చు 
ఇది వేణు గోపాల ప్రేమ సుమా 
--((**))--

35. సంగీత విద్యా బల్ చౌకనాయె
       - వేదశాస్త్రములు వినసొంపు కాదాయె
      
        భూసురలకును దుర్భుద్ధులు మెండాయె
         - నల్పుల వైభవము అధికమాయె  
      
        కవితా రసజ్ఞులకు ఆదరణ కరువాయె
         - ఆర్ధిక దృష్టి అర్ధం అంతు చిక్కదాయె
      
         ఆశ్రమ ఆచార గురు ధర్మములు లేదాయె 
        -  హింసకులంబులు హెచ్చులాయె

పుట్టుక ప్రశస్థం గమనించకపోతే - బ్రతుకు దుర్భరమవుతుంది 
వేశ్య వృత్తికి అలవాటు బడితే - సంపదకు కొరవ అనేది ఉండదు
హెచ్చుతగ్గులు ఆలోచించక - అవని మనుష్యుల అర్ధం చేసుకోగలిగితే 
ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా 

   --((*))--

36. వీపు మోపు తలగడౌనా, కల యధార్ధం బౌనా
        - పెను బొఱ్ఱయును, వ్రాత బల్ల యోనా 
      
       మెరుపు వెలుగు ఔనా, మేఘంబు గోడుగౌనా 
        - స్వరము వాద్యంబులతో సమాన మౌనా 
      
       శక్తి బలహీన మౌనా, కొవ్వు బలమౌనా 
         - కులటకు పుట్టిన పుత్రుడు కుమారుఁడౌనా 
      
        అప్పు శాశ్వితమౌనా , ఇల్లు పందిరి అవునా
        - అప్పుడు యండమావులు జలమౌనా 

కని వస్తువుఁ బట్టుకోఁ గాంక్షచేత
బెనఁగుమాత్రంబె కాని లభింపదేమి
ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా 

--((**))--

37. పాపాత్మునకు దయ యెందును లేదు
        -  వెఱ్ఱివానికి సాధువృత్తి లేదు
   
      ఈతకు మిక్కిలి లోతు లేదు
        - స్త్రీలకు విన్న మాట నిలబడలేదు
   
       తినే వాడికి తిండి కొదువలేదు
        -  కవిజనంబుల కెఱుంగనిది లేదు
     
       అర్థాతురునకు గృత్యకృత్యము లేదు
        - కామాతురుం డర్థకాంక్ష వీడఁదు

మద్యపాయుల కనరాని మాటలేదు
గ్రామ్యమునకు గలుగ దెందు నాగరిక ముద్ర
ఇది వేణు గోపాల ప్రేమ సుమా 

--((**))--

38. ఆశబోతుకు అర్ధికి సౌఖ్యంబు 
      - ధనపరాయణకు ధర్మచింతంబు

      
      కఠిన మనసునకు కరుణత్వంబు
        - వెఱ్ఱి మనిషికి వివేకంబు  

      
       అల్ప విద్యకు సహకారంబు
       - జారకామినికి లజ్జాభరంబు

      
       బహుజనద్వేషికి వరంబు 
       - దేశ వంచకునకు గౌరవంబు

పాపభీరుత సంతాన బాహ్యునకును

గల దనెడు వార్తగలదె లోకములయందు

ఇది వేణు గోపాల ప్రేమ సుమా 

--((**))--

39. తన తల్లి తనయుల్ని తలదించుకొనేటట్లు చేసినా 

      - చెడ్డ తల్లి యనుచు వచియించ రాదు సుమా 

      తన తండ్రి పరుల సొమ్మును దొంగిలించినా   

      - అన్యాయ వర్తనుడని వచియించ రాదు సుమా 

     తన దేశికుడు పరదారా సంగమొనర్చినా 

     - పాపకర్ముడని పలుక రాదు సుమా 

     తన రాజు ప్రజలపట్ల తప్పు జూచినా 

     - క్రురాత్ముడని కిరాతకుడని పలుకరాదు సుమా 

  

ఇట్టి పలుకులు తప్పుగా నెన్నునట్టి

కుటిలచిత్తుల గర్వంబు కొంచెపరుప

మీకెకా కన్యులకు శక్యమే తలంప

ఇది వేణు గోపాల ప్రేమ సుమా

--((**))--


40. చెప్పిన వినక పొతే ముంచు కొచ్చు ప్రవాహంబు
       - నిద్ర పట్టిన తప్పించుకోలేని దావాగ్ని ప్రవాహంబు

       పై మెరుపు ఉన్నా లోపల బుచ్చు శాఖంబు
        - గొంగలిలో వెచ్చనిపంచి దాగియున్న శీతలంబు

       పైన ఆకర్షించేవి ఉన్నా లోపల ఊబిమౌనంబు
        - నూతి నందు విషము క్రక్కే భుజగంబు

       పులితోలు కప్పుకున్న మేక ప్రతాపంబు
       - కప్పఁకూతలు కూస్తూ కాల నాయకంబు

ఆపద నీవెనుక ఉండు - తెలివి నీతో ఉండు
దుర్జనుఁడు వాని నమ్మిన దొడర కున్నె
హాని యెంతటివానికినైన జగతి
ఇది వేణుగోపాల ప్రేమ సుమా

--((**))--