ఛందస్సు
UU, IUI, UI, II గణములతో మూడు వృత్తములు == రెండక్షరముల గణములు నాలుగు. అవి UU, IU, UI, II. ప్రతి గణము ఒకే మారు వచ్చునట్లు అన్ని గణములతో 24 విధములుగా వృత్తములను కల్పించ వీలగును. ఇవన్నియు పాదమునకు ఎనిమిది అక్షరములు ఉండే అనుష్టుప్పు ఛందమునకు చెందినవి. అందులో మూడు లక్షణ గ్రంథములలో తెలుప బడినవి. అవి - చిత్రపదా (వృత్తజాతి సముచ్చయము), అనుష్టుప్పు (బృహజ్జాతకము), సువిలాసా (ఛందఃకౌస్తుభము). ఇందులో మొదటి రెంటికి గతి మూడు చతుర్మాత్రల గతి. కాని నేను రెండక్షరముల నాలుగు గణములకు సరిపోయేటట్లు రెండక్షరముల పదములతో క్రింద ఉదాహరణములను ఇచ్చినాను. అక్షరసామ్య యతి అనవసరమైనను ఉంచినాను. కాని (-) గుర్తుతో ఎత్తి చూపలేదు. == గణములు -న,న,మ,న యతి- 8 రకరకములుగా వ్రాయించెదను ప్రకటన సలుపన్‌ రాజేశి కృప ఒకటని కలదా యుత్సాహమిడ చకచక కలమున్‌ సాగించునెడ పలుకుదురెవియో వాగ్వాదముల నిలుపకుమెదలో నీవొక్కటియుఁ బలికెడి తలినే భావించుకొని యలరుచు మదిలో నల్లన్‌ సబబు తలిహృదయములోఁ దట్టించునవి వెలువడ వడిగా విన్నాణముగ వెలుఁగులనిడుటే విద్యార్థులకుఁ బలుకుల తలివే ప్రాబల్కులయి కలవరమిడువై గర్వాంధులకు సలుపును ముదమే సచ్ఛీలురకు తెలి